Een hoog temperatuur (HT) warmtepomp is een lucht/water warmtepomp die verwarmingswater maakt van wel 70˚C of 80˚C. Dat is aanmerkelijk warmer dan een ‘standaard’ warmtepomp, die water verwarmt tot maximaal 55˚C. Die ‘standaard’ watertemperatuur van 55˚C is niet voor iedere woning voldoende. Met 80˚C verwarmingswater kun je daarentegen vrijwel iedere woning verwarmen, of je nu radiatoren hebt of vloerverwarming. Het grote voordeel van HT-warmtepompen is dan ook dat bestaande radiatoren vrijwel altijd kunnen blijven hangen.
Woningisolatie is niet altijd de eerste stap
Bij woningverduurzaming zorg je in principe altijd éérst voor goede woningisolatie, om maximaal energie te besparen. De logica daarachter is dat warmte die de woning niet verliest ook niet hoeft te worden opgewekt. Deze woningisolatie is bij nieuwbouwwoningen van ná 2000 meestal voldoende op orde. Bij oudere woningen zijn vaak ingrepen nodig om een optimale woningisolatie te bereiken. Deze isolatie-ingrepen zijn echter niet altijd mogelijk of gewenst.
Heb je bijvoorbeeld een monumentale woning met karakteristieke kenmerken zoals een beschermde gevel? Dan betekent de stap naar betere woningisolatie soms een grote ingreep in de woning. Wil je in die situatie tóch helemaal van het gas af? Voor oudere woningen, met een energielabel C of slechter, zijn er wel degelijk meer opties dan ‘betere woningisolatie’ als harde voorwaarde voor een warmtepomp. Vaak wordt gesproken over een hybride warmtepomp als enige haalbare tussenstap voor die groep woningen. Ook dat is niet waar. Er zijn alternatieven: een HT-warmtepomp zou de oplossing kunnen zijn.
Oudere woningen gasloos met een HT-warmtepomp
Met HT-warmtepompen kunnen oudere woningen met een lager energielabel tóch meteen volledig van het gas worden gehaald. Cruciaal daarbij is dus dat een HT-warmtepomp verwarmingswater maakt van wel 70˚C of 80˚C. Vaak lukt het in oudere woningen met traditionele radiatoren namelijk niet om een woning met 55˚C watertemperatuur te verwarmen. Traditionele radiatoren werken bij lagere watertemperaturen minder goed. Waar vloerverwarming werkt bij een watertemperatuur van 35˚C, daar hebben radiatoren meestal een aanvoer nodig van water tussen 60˚C en 80˚C.
Radiatoren: stralingswarmte en convectiewarmte
Bij die hogere watertemperaturen van 60˚C ontstaan twee soorten warmte rondom de radiator, te weten stralingswarmte en convectiewarmte. De stralingswarmte van de radiator verloopt niet via de lucht, maar is te vergelijken met de warmte van de zon op je huid. Die voel je ook als de lucht om je heen koud is. Bij infraroodpanelen voel je vooral deze stralingswarmte. Daarentegen, bij convectiewarmte wordt juist de lucht rond de radiator verwarmd. Deze opgewarmde lucht in de radiator stijgt op, waardoor een luchtstroom ontstaat en van onderaf steeds nieuwe koude lucht door de radiator wordt gezogen. Deze convectiewerking speelt een grote rol bij de juiste werking van radiatoren, terwijl bij vloerverwarming juist meer nadruk ligt op stralingswarmte.
Verlaag je de watertemperatuur in radiatoren, dan verlies je veel van de convectiewerking waar de radiator juist voor ontwikkeld is. Dat heeft als gevolg dat de radiatoren te weinig warmte opwekken om de woning warm te houden. Sommige woningen met radiatoren, mits voldoende geïsoleerd, blijven óók warm als de aanvoertemperatuur naar de radiatoren worden teruggeschroefd naar 50˚C of 55˚C. Met radiator ventilatoren is met een paar slimme ingrepen de convectiewerking van bestaande radiatoren te vergroten, zodat ze tóch voldoende warmte afgeven bij lagere watertemperaturen. In dat geval komt de woning binnen het bereik van de ‘standaard’ warmtepomp. Lukt dat niet, dan kan een HT-warmtepomp uitkomst bieden, omdat met hogere temperaturen de werking van de radiator intact blijft. Het grote voordeel van het HT-warmtepompen is dus dat bestaande radiatoren bijna altijd kunnen blijven hangen.
HT-warmtepompen pieken alleen als het nodig is
Nadeel: bij hogere watertemperaturen gebruikt een warmtepomp wel meer stroom. Een warmtepomp is daarom in de regel duurder in gebruik bij radiatoren dan bij vloerverwarming, of andere vormen van laag temperatuur verwarming (LTV). LTV kost altijd minder energie, omdat het water minder hoeft te worden opgewarmd. De warmtepomp gebruikt dan minder stroom en het rendement van de warmtepomp (aangeduid met SCOP) is in dat geval het hoogst. Toch gebruikt een HT-warmtepomp niet veel meer stroom dan een ‘normale’ warmtepomp die wordt ingezet met radiatoren als afgiftesysteem. De HT-warmtepomp levert deze hoge watertemperaturen namelijk alleen als het buiten écht koud is. Is het niet zo heel koud, dan zal de HT-warmtepomp de aanvoertemperatuur zo ver mogelijk verlagen, zodat je niet meer stroom gebruikt dan nodig is.
